سوند فولی

سوند فولی (دوشاخه یا سه شاخه)

یکی از شایع ترین سوندهای ادراری، سوند فولی (foley Catheters) است. سوند فولی یک لوله نازک است که از مجرای ادرار و مثانه عبور می کند. انتهای سوند دارای یک بادکنک پر از آب است تا بتواند در مثانه قرار بگیرد. در انتهای دیگر، خارج از بدن، یک کیسه تخلیه ادرار برای جمع کردن ادرار قرار دارد. پرستار سوند فولی را از طریق مجرای ادرار شما وارد می کند. در هنگام جایگذاری سوند به دو نکته باید توجه داشت:

  • برای مردانی که از سوند فولی استفاده می کنند: از سر آلت تناسلی، جایی که سوند وارد می شود، شروع کنید و تا مقعد تمیز کنید. این کار از انتشار میکروب ها به داخل مجرای ادراری جلوگیری می کند.
  • برای زنانی که از سوند فولی استفاده می کنند: از جایی که سوند وارد مجرای ادراری می شود، شروع کنید، مطمئن شوید که لب های فرج را جدا کرده اید و به طرف عقب، به سمت مقعد تمیز کنید.

این سوندها، کیسه مانند هستند و از قسمت انتهایی خود، به درون مثانه فرستاده می‌شوند. زمانی که پزشک بخواهد برای مدتی طولانی سوند را به کار بگیرد، از این مدل استفاده می‌کند، چرا که این سوندها به علت وجود بادکنکی در ابتدای مجرای خود، لیز نمی‌خورند و از مثانه خارج نمی‌شوند. به همین دلیل، به این سوندها، کاتتر جای گیرنده (Indwelling Catheter) نیز می‌گویند.

در انتهای سوندهای فولی، یک بادکنک قرار می‌گیرد که درون آن، آب استریل وجود دارد و از خارج شدن این نوع سوندها از درون مثانه جلوگیری می‌کند. در بیمارانی که بنا به تشخیص پزشک لازم است سوند فولی تا زمانی حفظ شود، رعایت نکات زیر توصیه می شود :

  • جهت جلوگیری از عفونت مایعات فراوان بنوشید. (درصورتی که از طرف پزشک معالج محدودیت مایعات نداشته باشید)
  • جهت پیشگیری از آلودگی از جدا کردن لوله ادرار از کیسه ادرار جدا خودداری فرمایید.
  • اگر سوند شما خارج شد یا نشت ادرار داشت جهت جایگزینی مجدد، خودتان هیچ گونه اقدامی انجام ندهید و حتما به یک مرکز درمانی مراجعه فرمایید .
  • به منظور کاهش خطر عفونت کیسه ادرار را هر ۸ ساعت یک بار تخلیه نمایید .
  • اگر ظرف ۶ الی ۸ ساعت ادرار به داخل کیسه جریان نیافت و مطمئن شدید که سوند شما پیچ خوردگی نداشته و یا خم نشده است به مرکز درمانی مراجعه فرمایید .
  • جهت پیشگیری از برگشت ادرار و احتمال عفونت، کیسه ادرار را پایین تر از سطح مثانه خود حفظ کنید. هرگز کیسه ادرار را روی شکم خود قرار ندهید .
  • از کشیدن و یا جدا کردن لوله تخلیه ادرار خودداری نمایید، زیرا باعث خونریزی یا ضربه به مجرا می گردد. این کار را به پرسنل دوره دیده بسپارید.

این مدل از سوندها که از نوع سوندهای دائمی به شمار می آید، به شکل مدت دار در مثانه فرد کار گذاشته می شود و برای استفاده‌ کوتاه مدت و بلندمدت مناسب است. یک پرستار عمدتا از طریق مجرای ادرار این سوند را در محل خود قرار می‌دهد، گاهی نیز ممکن است از طریق ایجاد یک سوراخ در پایین شکم، آن را در ابتدای مجرای ادرار قرار دهد. این نوع سوند به عنوان یک سوند داخلی شناخته می‌شود. در بالای پوشش سوند فولی یک پوشش هیدرفیلیک به منظور کاهش اصطکاک بین سطح کاتتر و مجرای ادراری هنگام قرار دادن سوند برای راحتی بیمار در نظر گرفته شده است.

سایزبندی سوند فولی

بیشترین کاربرد سوند در بخش های اورولوژی، داخلی، جراحی، زنان، آقایان و نوزادن، برای تخلیه ادرار، نمونه گیری و... مورد استفاده قرار می گیرد. درباره اندازه سوند ها باید بگوییم که با واحد فرنچ (محیط به میلی متر) شرح داده می شوند. به این ترتیب که از انواع سایز سوندها در بیماران دچار تنگی پیشابراه و یا در بیماران با سابقه تنگی یا اسکار، سوندهای کوچک تر (12 – 14 فرنچ) و در بیماران مبتلا به بزرگی پروستات، سوندهای بزرگ تر (20 – 26 فرنچ) جهت جلوگیری از گره خوردن (Kinking) سوند درهنگام عبور از پیشابراه پروستاتی، استفاده می شود. سوندهای 16 - 14 فرنچ اغلب برای زنان بزرگ سال مناسب هستند. برای بیشتر مردان، اندازه مناسب سوند 16 یا 18 فرنچ است. این سایزبندی به صورت زیر است:

رنگ نارنجی - سایز 6 --‎‎- سایز میلی متر 2.0

رنگ قرمز - سایز 8 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ زرد - سایز 10 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ سفید - سایز 12 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ سبز - سایز 14 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ نارنجی - سایز 16 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ قرمز - سایز 18 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ زرد - سایز 20 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ بنفش - سایز 22 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ آبی - سایز 24 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

رنگ مشکی - سایز 26 --‎‎- سایز میلی متر 2.7

آیا می دانید چگونه می توان سوندها را در منزل خارج کرد؟

اگر قصد خارج کردن سوند از بدن را دارید باید بدانید که خارج کردن سوند بسیار راحت تر از کار گذاشتن آن خواهد بود. درصورتی که از سوندهای فولی استفاده شده باشد، برای خارج کردن آن ابتدا باید آب داخل بالن که درون مثانه قرار دارد خالی شود و سپس به آرامی لوله ی سوند را از بدن خارج کنید. بهتر است قبل از خارج کردن لوله سوند، برای برطرف کردن چسبندگی مختصری که در طی مدت استفاده از آن با مسیر ادراری ایجاد شده، لوله را چند بار به صورت 360 درجه به چپ و راست چرخانده و سپس سوند را بیرون بکشید.

در چه مواردی از سوند فولی استفاده می شود؟

سوند فولی برای بسیاری از اختلالات، رویه‌ها یا مشکلات مانند این موارد استفاده می‌شود:

حفظ ادرار منجر به تردید ادراری، فشار دادن به ادرار کردن، کاهش اندازه و نیروی جریان ادرار، قطع جریان ادرار و احساس تخلیه ناقص

انسداد مجاری ادرار با یک شرایط تشریحی که برای ادرار کردن مشکل است: هیپرتروفی پروستات، سرطان پروستات، یا محدود شدن مجرای ادرار

نظارت بر خروجی ادرار در یک فرد بیمار یا مجروح

جمع‌آوری یک نمونه ادرار استریل برای اهداف تشخیصی

اختلال عملکرد مثانه، مانند پس از ترومای نخاعی (یک سوند می تواند به طور منظم برای کمک به ادرار بکار گرفته شود).

مطالعه تصویربرداری از دستگاه ادراری پایین

بعد از جراحی