نوار تست اتوکلاو

ضرورت وجود دستگاه اتوکلاو

بدون شک دستگاه اتوکلاو و علوم آزمایشگاهی دو جزء جدا نشدنی از هم هستند. همچنین استفاده از اتوکلاو برای امحاء مواد و زباله های بیمارستانی و استرلیزه کردن ظروف آزمایشگاهی و محیط‌های کشت به سرعت در حال افزایش است.
اتوکلاو بهترین طریق استریل کردن وسایل و تجهیزات بیمارستانی است. کلیه میکروب‌ها اعم از معمولی و اسپورها از این طریقه استریل کردن، از بین می‌برد و مدت زمان آن برای وسایل فلزی و پارچه ای فرق می‌کند.

به دلیل حساسات بالای کاربرد صحیح دستگاه اتوکلاو باید از طریق روش‌های تست دستگاه اتوکلاو ازسلامت دستگاه اتوکلاو اطمینان حاصل کرد.

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتور در علم پزشکی جهت استریل نمودن ابزارها از دستگاه های بنام اتوکلاو استفاده می‌شود. برای اطمینان از صحت عملکرد دستگاه ها و ابزارهای استریل شده از ۳ روش عمده استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی این روش ها می پردازیم.

1. اندیکاتور استریل: نشانگرهای تست صحت عمل سیکل استریل که به پارامترهای خاصی حساس هستند. مثلاً بخار، دما و یا زمان.

2. اندیکاتور مکانیکی: این نشانگرها عقربه‌ها و دماسنج‌های فیزیکی دستگاه هستند که برای کاربر وضعیت جاری دستگاه را نشان می‌دهند.

3. اندیکاتور شیمیایی: نشانگرهایی که معمولاً حالت جامد و کاغذی شکل داشته و داخل پک‌های استریل قرارداده می‌شوند.

4. اندیکاتور بیولوژیکال: این نوع اندیکاتورها معمولاً مایع بوده و میکروارگانیسم‌های زنده‌ای درون خود دارند.

روش استفاده از بخار (اتوکلاو) قابل کنترل، آسان، بدون باقیمانده، سریع، قابل انبار، معتبر، دارای نشانگر (Indicator) است و از آن جا که در مقایسه با سایر روش‌ها به ابزارآلات آسیب کمتری می‌رساند، به اعتقاد برخی به عنوان بهترین روش استریل در نظر گرفته شده است.

کلاس بندی اندیکاتور

دسته بندی اندیکاتورها برحسب مورد استفاده و سطح کیفی آن ها به شرح زیر است:

کلاس۱: این نوع نوار تست اتوکلاو صرفاً جهت استفاده در خارج بسته‌های استریل بکار می‌رود. تغییر رنگ این نوار تست اتوکلاو نشانگر صحت عمل استریلیزاسیون نبوده و فقط برای فهمیدن اینکه پک داخل دستگاه استریل وارد شده است یا نه بکار می‌رود. معمول‌ترین نوع این اندیکاتورها چسب‌های اتوکلاو نوار تست اتوکلاو می‌باشند.

کلاس۲: اندیکاتور برای تست‌های خاص مثل Bowie-Dick

کلاس۳: اندیکاتور حساس برای فقط یک پارامتر خاص مثل اندیکاتور پلاسما که صرفاً وجود پلاسما را کنترل کرده و دما و زمان را کنترل نمی‌کند.

کلاس۴: یک اندیکاتور چند شاخصه که حداقل به ۲ پارامتر حساس باشد. نظیر دما و زمان. تمامی اندیکاتورهای این کلاس و کلاسهای بالاتر تغییرات رنگ غیر ناگهانی دارند. در این کلاس تغییر رنگ ۲۵ درصد پارامترها حساس است یعنی اندیکاتوری که ۴ دقیقه طول می‌کشد تا تغییر رنگ دهد. ۱ دقیقه نوسان خواهد داشت. ۴′-(۴ × ۲۵٪) ≈ ۳′ بنابراین از دقیقه ۳ به بعد بایستی شاهد تغییر رنگ اندیکاتور باشیم.

کلاس۵: این نوع اندیکاتور هم مثل کلاس ۴، حداقل به ۲ پارامتر حساس است با این تفاوت که درصد نوسان تغییر رنگ ۱۵٪ است . ۴′ – (۴′ × ۱۵٪) ≈ ۳′, ۲۲′′ یعنی زمان شروع تغییر رنگ از ۳ دقیقه و ۲۲ ثانیه خواهد بود.

کلاس۶: این نوع اندیکاتور هم حداقل به ۲ شاخص حساس است نظیر کلاس ۴ و ۵ با این تفاوت که دقت تغییر رنگ و نحوه تغییر رنگ متفاوت است. ضریب حساسیت ۶٪ و نوع تغییر رنگ آن بسیار ناگهانی است. ۴′ – (۴′ × ۶٪) ≈ ۳′, ۴۵′′ این فرمول نشان می‌دهد که زمان شروع تغییر رنگ از ۳ دقیقه و ۴۵ ثانیه شروع می‌شود. بجز عواملی که ذکر کردیم در کلاس ۶ تولید کننده‌های مختلف با استفاده از فناوریهای گوناگون اندیکاتورهای حساس به فشار، غلظت بخار و سایر عوامل را که در اندیکاتورها متنوع است تولید کرده‌اند.